Türkçe Öğretmeni Adaylarının Eleştirel Okuma Öz Yeterlik Algıları

Öz

Eleştirel okuma, okunan metini sorgulamayı ve okuduklarımızdan şüphe duymayı gerektiren bir okuma yöntemidir. Eleştirel okuma gerçekleştirebilmek için öncelikle eleştirel düşünme becerisine sahip olmamız gerekmektedir. Eleştirel düşünme becerisi bireye kazandırılması gereken 21. yüzyıl becerileri arasında yer almaktadır. Veri kaynaklarının çeşitlendiği bu yüzyılda eleştirel okuma becerisine sahip olmak okuduklarımızdan doğru ve derin anlamlar çıkarmak açısından önemlidir. Bu çalışmanın amacı Türkiye’de bir devlet üniversitesinde Türkçe öğretmenliği programında okuyan Türkçe öğretmeni adaylarının genel eleştirel okuma öz yeterlik algılarını belirlemek, bu algının cinsiyet ve eleştirel okuma dersi alıp almama değişkenlerine göre değişip değişmediğini ortaya koymaktır. Çalışma nicel araştırma modelinde tasarlanmıştır. Araştırma ilişkisel tarama yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın evrenini söz konusu programda okuyan bütün Türkçe öğretmeni adayları, örneklemini ise amaçlı örnekleme yöntemiyle seçilen 3. sınıfta eğitim alan 26 kadın, 26 erkek toplam 52 Türkçe öğretmeni adayı oluşturmaktadır. Türkçe öğretmenliği programında hem okuma eğitimi dersinin hem de eleştirel okuma dersinin 3. sınıfta veriliyor olması örneklem belirlemede etkili olmuştur. Verilerin toplanmasında eleştirel okuma öz yeterlik algı ölçeği kullanılmıştır. Yapılan normallik dağılım testi sonucunda normal dağıldığı tespit edilen verilerin analizinde bağımsız t-testi kullanılmıştır. Yapılan analizler sonucunda Türkçe öğretmeni adaylarının genel eleştirel okuma öz yeterlik algılarının yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca cinsiyet ve eleştirel okuma dersini alıp almama değişkenlerinin Türkçe öğretmeni adaylarının genel eleştirel okuma öz yeterlik algılarında anlamlı bir etkisinin olmadığı görülmüştür.

Bu makale, 18-19 Aralık 2021 tarihinde düzenlenen “Uluslararası Katılımlı Eğitimde Mükemmeliyet Araştırmaları Kongresi (EMAK-2021)” adlı bilimsel toplantıda sözlü bildiri olarak sunulmuş ve kongre özet kitapçığında özeti yayınlanmış çalışmanın genişletilip yeniden düzenlenmesiyle oluşturulmuştur.